Wykłady z ciekawej chemii
CYKL WYKŁADÓW Z CIEKAWEJ CHEMII ORGANIZOWANY PRZEZ WYDZIAŁ CHEMII UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO W ROKU AKADEMICKIM 2024/2025
Każdy z wykładów prowadzony jest przez naukowców i dydaktyków pracujących na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego i poświęcony został innemu tematowi obejmującemu dziedzinę nauk chemicznych.
Wykłady są bezpłatne. Odbywają się raz w miesiącu w czwartki o godzinie 16.00 w Auli im. Wojciecha Świętosławskiego w gmachu Wydziału Chemii UW, na ul. Pasteura 1 w Warszawie. Zajęcia trwają 60 minut.
Szczegółowy harmonogram poniżej.
Czekamy na zgłoszenia indywidualne oraz grupowe.
Zapisz się już dziś!
Kontakt do koordynatorki projektu dr Katarzyny Kińskiej:
| Data | Wykładowca | Temat |
| dr hab. Wiktor Lewandowski, prof. ucz. | Niewidzialne drobiny, które zmieniają świat – chemiczne spojrzenie na testy na COVID i nowoczesne telewizory | |
| dr Emilia Stelmach | Diagnostyka Point-of-care (POCT) – badania w miejscu opieki nad pacjentem | |
| prof. dr hab. Beata Krasnodębska-Ostręga | Lepsze znane zło … ocena rzeczywistego skażenia środowiska | |
| dr Joanna Jankowska | Wyprawa do nano-świata: maszyny molekularne w akcji | |
| dr hab. Jan Krajczewski | Spektroskopia – tajniki oddziaływania światła z materią | |
| dr Przemysław Miszta | Sztuczna inteligencja na tropie leków | |
| dr hab. Maciej Chotkowski, prof. ucz. | Chemia pierwiastków promieniotwórczych |
UWAGA! ZMIANA TERMINU! WYKŁAD ODBĘDZIE SIĘ 12 CZERWCA!
Chemia pierwiastków promieniotwórczych
dr hab. Maciej Chotkowski, prof. ucz.
Jeśli jesteś zainteresowany chemią jądrową to ten wykład jest kierowany do Ciebie. W ramach czwartkowych Spotkań z Ciekawą Chemią zapraszamy na podróż do krainy pierwiastków promieniotwórczych – szalenie interesujących a w ogóle nieomawianych w szkołach ponadpodstawowych. Przyjrzymy się właściwościom Tc, Pm, Po, At czy Pu.
Czy wiesz czym jest generator Mo-99/Tc-99m? Jakie są izotopy prometu? Czy polon może być trucizną? A może chciałbyś poznać jonowe formy astatu i wiedzieć coś więcej na temat stabilności jonowych form plutonu w roztworach wodnych? Jeśli tak to zapraszamy, bo właśnie te tematy poruszone będą podczas czwartkowego spotkania.
Sztuczna inteligencja na tropie leków
dr Przemysław Miszta
„Zgon nastąpił nagle, serce zatrzymało się bez wyraźnej przyczyny” – powiedział dr Watson, spoglądając na ciało. „Nie, drogi Watsonie,” odparł Holmes. „To nie był zgon. To doskonała symulacja śmierci, ktoś podał mu substancję, która spowolniła funkcje życiowe do granic niewykrywalności.” Taka scena z powieści kryminalnej coraz bardziej przypomina rzeczywistość współczesnej medycyny – dziedziny, która przez wieki bazowała na intuicji znachorów, zielarzy i szamanów, a dziś łączy najnowsze osiągnięcia biologii, fizyki i informatyki. Co ciekawe, nie tylko literacki dr Watson zapisał się w historii – w 1953 roku inny Watson, amerykański biolog James Watson, wspólnie z angielskim fizykiem Francisem Crickiem odkrył strukturę DNA, zapoczątkowując erę medycyny molekularnej, która doprowadziła do sekwencjonowania ludzkiego genomu i stworzenia leków działających na poziomie atomów. Dziś nie tworzy się ich już wyłącznie w laboratoriach, lecz projektuje cyfrowo, analizując bazy danych zawierające setki milionów związków chemicznych, takie jak ZINC. Sztuczna inteligencja (AI), po przeszukaniu tych zbiorów i analizie oddziaływań molekularnych, wskazuje najbardziej obiecujące cząsteczki, skracając czas opracowania leku z lat do miesięcy. Tak powstał m.in. eksperymentalny lek na idiopatyczne zwłóknienie płuc od Insilico Medicine, a AlphaFold, system AI przewidujący strukturę białek, przyniósł swoim twórcom Nagrodę Nobla. Niektórzy zastanawiają się, czy nieuchwytny eliksir nieśmiertelności jest już w zasięgu ręki, inni – czy AI nie stanie się trucizną, której działania jeszcze nie pojmujemy. Jedno jest pewne: XXI wiek należy do sztucznej inteligencji.
UWAGA! ZMIANA GODZINY! WYKŁAD ODBĘDZIE SIĘ O 15.00!
Spektroskopia – tajniki oddziaływania światła z materią
dr hab. Jan Krajczewski
Spektroskopia to nauka badająca oddziaływania wszelkiego rodzaju promieniowania z materią. Wyniki badania spektroskopowego są prezentowane na widmach. Znając podstawy spektroskopii widma te jednak nie będą dla nas straszne, niezależnie czy to będą widma absorpcyjne czy emisyjne.
Analiza zjawisk optycznych tłumaczy wiele procesów obserwowanych w życiu codziennym: jak powstaje tęcza, dlaczego zachodzące słońce jest czerwone. W trakcie wykładu opowiem o podstawowych rodzajach oddziaływania promieniowania z materią; o absorpcji i emisji promieniowania, ale także o rozproszeniu światła. Zastanowimy się, jakie informacje pozwala nam uzyskać pomiar spektroskopowy, nie tylko o strukturze materii, ale poznamy także praktyczne zastosowania tego rodzaju pomiarów między innymi w chemii analitycznej.
Wyprawa do nano-świata: maszyny molekularne w akcji
dr Joanna Jankowska
Maszyny molekularne to niezwykle małe, funkcjonalne struktury zbudowane z cząsteczek chemicznych, które potrafią wykonywać określone ruchy i zadania, podobnie jak mechaniczne maszyny w świecie makroskopowym, ale na poziomie pojedynczych molekuł. Działają dzięki reakcjom chemicznym, światłu lub innym bodźcom i mogą być wykorzystywane m.in. do transportowania leków w organizmie, budowania nanostruktur czy przechowywania informacji. W trakcie tego wykładu opowiem krótko (i) o historii maszyn molekularnych, (ii) o tym, co możemy z ich pomocą osiągnąć dzisiaj oraz (iii) nad czym obecnie pracują naukowcy zajmujący się tą dziedziną.
Lepsze znane zło … ocena rzeczywistego skażenia środowiska
prof. dr hab. Beata Krasnodębska-Ostręga
Wykład porusza zagadnienia związane z analizą stanu skażenia wody, gleby, czy roślin (biotyczne i abiotyczne elementy ekosystemów) nie tylko z perspektywy analizy całkowitej zawartości substancji (po mineralizacji) o cechach ksenobiotyków, pierwiastków i związków uznanych za toksyczne, czy ważnych nutrientów. Omówione zostaną podstawowe pojęcia powiązane z analizą specjacyjną (badaniem form fizyko-chemicznych ksenobiotyku bez chemicznej ingerencji w próbkę), tj. specjacja chemiczna i fizyczna oraz frakcjonowanie. Wskaże przyczyny toksyczności substancji w powiązaniu z ich budową (izomerią), czy stopniem utlenienia jonu centralnego. Wskazane zostanie miejsce chemii w oszacowywaniu mobilności i biodostępności analitów, ocenie bioakumulacji ksenobiotyków i zastosowania fitoremediacji, oraz w analizie retrospektywnej (nowoczesny monitoring). Prezentowane będą dane własne uzyskane po wieloletnich badaniach związanych z analityką środowiska prowadzonych w grupie badawczej kierowanej przez Profesor Krasnodębską-Ostręgę.
Diagnostyka Point-of-care (POCT) – badania w miejscu opieki nad pacjentem
dr Emilia Stelmach
Testy antygenowe do wykrywania wirusa SARS-CoV-2, testy ciążowe, czy te wykrywające białko C-reaktywne (CRP) to tylko niektóre przykłady dostępnych komercyjnie testów do szybkiego monitorowania stanu zdrowia w warunkach domowych, które zna większość z Nas. Jakie są aktualne trendy badawcze w tej tematyce? Czy wyobrażaliście sobie czujnik w postaci tatuażu, inteligentnego bandażu lub w formie soczewek kontaktowych? Czy to tylko abstrakcja rodem z filmów science-fiction czy realne problemy badawcze? Na te i inne pytania odpowiem podczas wykładu.
Rys. 1. Przykłady inteligentnych czujników.
[1] Analyst 138 (2013) 123–128
[2] Electroanalysis 26 (2014) 1345–1353
[3] Sensors and Actuators B 162 (2012) 128–134
Niewidzialne drobiny, które zmieniają świat – chemiczne spojrzenie na testy na COVID i nowoczesne telewizory
dr hab. Wiktor Lewandowski, prof. ucz.
Nanotechnologia, czyli nauka o materiałach i strukturach w bardzo małej skali, podobnej do białek czy wirusów. Pomimo tego, że gołym okiem nie zobaczymy nanomateriałów, to nanotechnologia otwiera przed nami nowe horyzonty, a materiały te mogą zrewolucjonizować wiele dziedzin życia. Już dziś nanotechnologiczne produkty są obecne na rynku. Na przykład szybkie testy biologiczne, które zwiększyły nasze możliwości diagnostyczne. Umiejętność produkcji niektórych typów nanomateriałów została nagrodzona w 2023 roku Nagrodą Nobla.
Jednak czy naprawdę rozumiemy pełen potencjał nanotechnologii? Jak my, chemicy, potrafimy takie struktury uzyskiwać, kontrolując kształt budowanych struktur? Jak są uzyskiwane i jak działają testy biologiczne, które niemal każdy z nas zna? Na te pytania odpowiem z perspektywy chemika w trakcie wykładu!
