Prof. Zbigniew Galus laureatem Nagrody Specjalnej im. W. Świętosławskiego 2025
13 06 2025
12 czerwca 2025 r. w Audytorium Czochralskiego w Gmachu Technologii Chemicznej Politechniki Warszawskiej odbyło się uroczyste spotkanie Oddziału Warszawskiego PTChem połączone z wręczeniem Nagród im. W. Świętosławskiego.
W tym roku Laureatem Nagrody Specjalnej został prof. dr hab. Zbigniew Galus (prof. emerytowany).
Spotkanie połączone było z wykładem prof. Agnieszki Nowak-Król z Uniwersytetu w Wuerzburgu, pt. „Boron-containing chiral compounds: From curiosity to emerging materials for advanced applications”.
Oddział Warszawski Polskiego Towarzystwa Chemicznego przyznaje Nagrodę im. Wojciecha Świętosławskiego za wybitne osiągnięcia naukowe w dziedzinie chemii. Celem Nagrody jest wspieranie i propagowanie działalności badawczej chemików z regionu warszawskiego. Nagrodę po raz pierwszy przyznano w 2013 r.
Nagroda Specjalna – prof. Zbigniew Galus
Profesor Zbigniew Galus jest absolwentem Uniwersytetu Łódzkiego (1955). Dwa lata po zakończeniu studiów rozpoczął pracę na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie następnie zdobywał kolejne stopnie oraz tytuł naukowy profesora. Warto podkreślić, iż stopień doktora (1960) otrzymał mając zaledwie 26 lat pracując pod opieką prof. Wiktora Kemuli. Praca dotyczyła badań amalgamatów z użyciem nowatorskiej w tych czasach nieruchomej kroplowej elektrody rtęciowej. Jej owocem były trzy publikacje w prestiżowym czasopiśmie Nature, w którym ówczesny Doktorant był jednym z trzech współautorów z Wiktorem Kemulą i Zenonem Kublikiem. Staż podoktorski odbył na Uniwersytecie Kansas w Lawrence (USA) współpracując m. in. z prof. Ralphem Adamsem i prof. F. S. Rowlandem, późniejszym laureatem Nagrody Nobla (1995). Habilitację uzyskał po powrocie do Polski na macierzystej uczelni, na podstawie badań reakcji elektrodowych kompleksów niklu z ligandami pirydynowymi i tiocyjanianowymi (1966). Dwa lata później, w wieku 34 lat, będąc już docentem, stworzył Pracownię Elektroanalizy Chemicznej, którą kierował aż do przejścia na emeryturę w 2004 r. Ośrodek ten, uważany jako zalążek warszawskiej szkoły elektrochemii, stał się powszechnie znanym i cenionym wśród elektrochemików na całym świecie. Wielu uczniów Profesora osiągnęło spektakularne sukcesy naukowe. Wypromował dwudziestu pięciu doktorów, spośród nich siedmiu uzyskało stopień doktora habilitowanego. W 1973 r. Zbigniew Galus został profesorem nadzwyczajnym, a w 1981 – profesorem zwyczajnym. Był wielokrotnie nagradzany za swoją działalność naukową, m.in.: Nagrodą Marii Skłodowskiej-Curie, Medalami PTChem im. Jana Zawidzkiego i Jędrzeja Śniadeckiego, nagrodą Prezesa Rady Ministrów oraz medalem Komisji Edukacji Narodowej. Działał i nadal aktywnie działa w wielu stowarzyszeniach naukowych. Najważniejsze jego funkcje to: członek Polskiej Akademii Nauk (od 1991 r.), Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych (1991-1996), Komitetu Badań Naukowych (w okresach od 1991 do 2005 r. W latach 1992-1994 pełnił funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Chemicznego, a obecnie jest prezesem honorowym.
Działalność naukowa Profesora Galusa przyczyniła się w ogromnym stopniu do rozwoju nowoczesnej elektrochemii. Główne zainteresowania Profesora skupiały się na badaniu procesów elektrodowych, w szczególności ich kinetyki i mechanizmu. Badania te obejmowały m.in. elektrochemię kompleksów i soli metali, amalgamatów, a także związków organicznych. Posiadając wyraźne inklinacje do opisywania zjawisk w sposób ogólny stworzył, wraz z współpracownikami, podstawy teorii procesów elektrodowych. Warto podkreślić, iż w swoich pracach stosował najnowocześniejsze w danym okresie, jeśli nie pionierskie, metody badawcze. Ich wybrane przykłady można rozpocząć od okresu doktoratu, gdzie wykorzystywał nowy rodzaj elektrody jaką była wisząca elektroda rtęciowa. Później, w trakcie stażu podoktorskiego na Uniwersytecie Kansas w Lawrence (USA), współpracując z prof. Ralphem Adamsem, stosował spektroelektrochemię EPR do identyfikacji rodnikowych produktów reakcji elektrochemicznej. Z kolei, w końcu lat dziewiędziesiątych ubiegłego stulecia, współpracując z prof. Jackiem Lipkowskim z Uniwersytetu w Guelph (Kanada), wykorzystywał skaningową mikroskopię tunelową i mikroskopię sił atomowych w warunkach elektrochemicznych, do wizualizacji w rozdzielczości nanometrycznej wpływu potencjału na agregację związków powierzchniowo aktywnych na powierzchni elektrody złotej.