„Nauka w Pałacu” – cykl wystaw o badaniach na Uniwersytecie Warszawskim
30 05 2025
„Nauka w Pałacu” to projekt realizowany w ramach Programu IDUB, którego celem jest upowszechnianie wyników badań prowadzonych na Uniwersytecie Warszawskim oraz budowanie pomostu między środowiskiem akademickim a społeczeństwem. Projekt zakłada organizację cyklu wystaw w przestrzeni Pałacu Kazimierzowskiego, jednej z najważniejszych i najbardziej reprezentacyjnych lokalizacji na terenie kampusu UW.
Każda wystawa prezentuje dorobek naukowy wybranej jednostki organizacyjnej uczelni – wydziału, instytutu lub centrum – w sposób atrakcyjny wizualnie, przystępny merytorycznie i osadzony w kontekście społecznym. Treści są opracowywane we współpracy z naukowcami danej jednostki, dzięki czemu wystawy zachowują merytoryczną rzetelność oraz odzwierciedlają aktualny stan badań. W prace nad przygotowaniem wystawy zaangażowana została osoba łącząca kompetencje naukowe i kuratorskie – posiadająca stopień doktora habilitowanego, aktywna zawodowo zarówno w obszarze badań naukowych, jak i w zakresie organizacji wystaw oraz popularyzacji nauki w instytucji muzealnej.
Cele projektu:
- Popularyzacja nauki i wyników badań prowadzonych na Uniwersytecie Warszawskim wśród szerokiego i zróżnicowanego grona odbiorców stanowi jeden z głównych celów projektu. Wystawy są kierowane zarówno do społeczności akademickiej – studentów, doktorantów i pracowników uczelni – jak i do osób odwiedzających Uniwersytet, w tym uczestników wydarzeń otwartych, gości zagranicznych, przedstawicieli instytucji publicznych oraz mieszkańców Warszawy. Umiejscowienie ekspozycji w historycznych wnętrzach Pałacu Kazimierzowskiego dodatkowo wzmacnia ich dostępność i prestiżowy charakter, czyniąc z nich element dialogu uczelni z otoczeniem społecznym.
- Promowanie interdyscyplinarności oraz ukazywanie praktycznych zastosowań wyników badań naukowych stanowi jeden z kluczowych celów projektu. Wystawy mają za zadanie nie tylko prezentować osiągnięcia poszczególnych jednostek, ale także podkreślać powiązania między różnymi dziedzinami wiedzy oraz ukazywać, w jaki sposób rezultaty badań akademickich mogą odpowiadać na realne potrzeby społeczne, gospodarcze czy środowiskowe. Tym samym projekt wzmacnia przekaz o roli Uniwersytetu jako miejsca, w którym powstają rozwiązania istotne dla współczesnego świata.
- Tworzenie uniwersytetu otwartego, który nie tylko prowadzi badania na światowym poziomie, ale również potrafi je skutecznie i odpowiedzialnie komunikować szerokiemu gronu odbiorców, stanowi ważny wymiar projektu. Wystawy przygotowywane są z myślą o dostępności i zrozumiałości przekazu – stosowany jest otwarty, inkluzywny język, a treści ekspozycyjne tłumaczone są również na Polski Język Migowy (PJM), co umożliwia udział w odbiorze wystawy także osobom Głuchym. Tego rodzaju praktyki wpisują się w szersze działania Uniwersytetu Warszawskiego na rzecz dostępności i równości w dostępie do wiedzy.
Forma wystaw
Każda ekspozycja przygotowywana w ramach cyklu „Nauka w Pałacu” składa się z 20 plansz tematycznych, umieszczonych na estetycznych ekspozytorach, rozmieszczonych w przestrzeni Pałacu Kazimierzowskiego. Plansze, drukowane na folii mrożonej, zawierają przystępnie opracowane treści merytoryczne, przygotowane we współpracy z badaczami danej jednostki. Teksty uzupełnione są o ilustracje, zdjęcia z laboratoriów, archiwalia, grafiki naukowe i infografiki, tworząc atrakcyjną, wizualnie spójną narrację.
Uzupełnieniem ekspozycji są stoły i gabloty wystawiennicze, na których prezentowane są:
- materiały źródłowe i przedmioty ilustrujące kontekst badań,
- modele przestrzenne,
- elementy interaktywne o charakterze fizycznym – np. ruchome okienka, przekładki, warstwowe plansze, naklejki – które angażują odbiorców w samodzielne odkrywanie treści.
Choć projekt nie wykorzystuje rozwiązań multimedialnych, co wynika z ograniczeń technicznych przestrzeni wystawienniczej w Pałacu Kazimierzowskim, nie pozwalającej na montaż urządzeń elektronicznych ani instalacji wymagających zasilania, fizyczna forma interakcji stanowi atrakcyjny i dostępny sposób na zaangażowanie publiczności, niezależnie od wieku i poziomu zaawansowania w danej dziedzinie wiedzy.
Duży nacisk położony jest na przejrzystość komunikatu i otwarty język. Ekspozycje projektowane są z myślą o różnorodności odbiorców – zarówno z kręgu akademickiego, jak ispoza niego. Projekt wpisuje się tym samym w ideę uniwersytetu otwartego, odpowiedzialnego społecznie, który prowadzi badania na światowym poziomie i potrafi je komunikować w sposób przystępny, inkluzywny i angażujący.
Znaczenie projektu w ramach Programu IDUB
„Nauka w Pałacu” to nie tylko forma prezentacji wyników badań, ale także narzędzie systemowego upowszechniania rezultatów projektów wspieranych przez IDUB. Obecność wystaw na stronie internetowej IDUB oraz ich dokumentacja fotograficzna i tekstowa umożliwiają tworzenie kompleksowych sprawozdań i raportów z wdrażania programu oraz pokazują społeczną wartość prowadzonych działań. Dzięki temu projekt pełni funkcję komunikacyjną, edukacyjną i promocyjną, wspierając cele strategiczne uczelni.
WYSTAWA „CHEMIA WOKÓŁ NAS”
Wystawa poświęcona była osiągnięciom badaczy Wydziału Chemii z ostatnich lat, ukazując wieloaspektową rolę chemii we współczesnym świecie. Zaprezentowano innowacyjne rozwiązania dla przemysłu i energetyki, badania nad nowoczesnymi materiałami, katalizatorami, a także odkrycia mające potencjał w diagnostyce i terapii choró Szczególne miejsce zajęły także wynalazki o znaczeniu kulturotwórczym i społecznym. Ekspozycja miała charakter popularyzatorski – zachęcała odbiorców do spojrzenia na świat oczami chemika, umożliwiając wgląd w to, co naukowcy obserwują pod mikroskopami i w probówkach. Dzięki temu wystawa była również zaproszeniem do świata badań i eksperymentów, ukazując ich znaczenie nie tylko dla nauki, ale i dla codziennego życia.
Chemia u podstaw zrozumienia mikroświata
Moduł poświęcony jest badaniom teoretycznym i fundamentalnym zagadnieniom współczesnej chemii. Zaprezentowano tu m.in. prace dotyczące metrologii chemicznej – takich jak zmiany definicji jednostek układu SI – oraz osiągnięcia z zakresu krystalografii kwantowej, umożliwiające opis struktury materii na poziomie atomowym. Chemia ukazana jest tu jako narzędzie rozumienia i precyzyjnego opisu rzeczywistości.
Chemia nowych materiałów
W tej części przedstawiono badania nad innowacyjnymi materiałami o właściwościach dostosowanych do potrzeb współczesnych technologii. Pokazano m.in. metal-organiczne szkielety (MOFy), samoorganizujące się układy molekularne, szkła przewodzące prąd oraz ciekłe kryształy o uporządkowanej strukturze. Odbiorcy mogą zadać sobie pytania: czy druty mogą wyczuwać zapachy? czy ciecz może się skręcać? – i poznać naukowe odpowiedzi na te intrygujące zagadnienia. Materiały te znajdują zastosowanie w fotonice, sensorach, optyce i medycynie.
Chemia dla przemysłu
Moduł ten prezentuje zastosowania chemii w rozwoju nowoczesnych technologii przemysłowych i energetycznych. Wśród eksponowanych tematów znajdują się katalizatory homogeniczne, materiały wspierające gospodarkę wodorową, oraz elektrochemiczne źródła i magazyny energii – takie jak nowoczesne baterie, superkondensatory i systemy magazynowania energii. Chemia pokazana jest tu jako siła napędowa innowacji i zrównoważonego rozwoju.
Chemia dla medycyny
W tej części zaprezentowano osiągnięcia z pogranicza chemii i nauk biomedycznych. Przedstawiono m.in. badania nad nowymi lekami przeciwbólowymi do terapii bólu neuropatycznego, potencjalnym lekiem na chorobę Alzheimera, a także innowacyjne urządzenia diagnostyczne – jak analizator płynów dializacyjnych. Pokazano również prace nad nowymi terapiami onkologicznymi, opartymi na podejściu molekularnym i nanotechnologicznym. Moduł ten podkreśla znaczenie chemii w ochronie zdrowia i personalizacji medycyny.
Chemia dla kultury
Ostatni moduł ukazuje zastosowanie chemii w ochronie dziedzictwa kulturowego i współpracy z instytucjami muzealnymi. Przedstawiono osiągnięcia z zakresu archeometrii – nauki badającej pochodzenie i skład materiałów zabytkowych – oraz innowacyjne metody konserwatorskie, takie jak żelowa metoda renowacji obrazów na płótnie. Dzięki tym badaniom możliwa jest rekonstrukcja historii przedmiotów, ich analiza oraz opracowanie technik bezpiecznej konserwacji.